SimpTell: web-therapie voor chronische afasie
SimpTell (Semi-onafhankelijke Interactieve Multimodale Productie Training van ELLipsen) is een evidence-based en webgebaseerde therapiemethode voor mensen met chronische afasie. Afasie is een taalstoornis ten gevolge van niet-aangeboren hersenletsel.
Bij één vorm van afasie, Broca-afasie, zijn er vooral problemen met het spreken in zinnen. Voor mensen met deze vorm van afasie is spreken in zinnen inspannend en tijdrovend.
Gevulde pauzes, herstarten en correcties zijn nodig om een grammaticale zin te produceren (bv. ‘Ik bent eh ik ben moe, want eh drukke dag .. het was een eh drukke dag’). Deze correcties werken niet als de zin te complex is.
In dat geval treden grammaticale fouten op, bijvoorbeeld in het vervoegen van de werkwoordsvormen (bv. ‘ik bent…’) en de keuze van voorzetsels (bv. op en aan) en lidwoorden (de, het en een) (e.g., Kolk, 2006).
SimpTell: Verbetering alledaagse communicatie door compensatie
Als het niet meer lukt om vlot en foutloos te spreken in hele zinnen, dan vormt het spreken in ellipsen een manier om de dagelijkse communicatie te verbeteren (Ruiter et al., 2010; 2013). Elliptische taalproductie is een soort telegramstijlspraak, zoals “Beroerte gehad. Nu in telegramstijl vertellen. Lekker snel. Toch duidelijk”. In telegramstijl worden alleen de belangrijkste woorden genoemd; lidwoorden en voorzetsels kunnen worden weggelaten. Ook wordt alleen het ‘hele werkwoord’ gebruikt of wordt het werkwoord zelfs weggelaten.
De kans op grammaticale fouten is dan kleiner. De spreker met afasie kan dan sneller, maar toch begrijpelijk, communiceren.
SimpTell maakt intensief oefenen mogelijk
Hoewel deze compensatoire vorm van spreken voor mensen met chronische Broca-afasie vaak de enige manier is om de dagelijkse communicatie te verbeteren, is deze andere manier van spreken niet vanzelfsprekend, zeker niet voor een beschadigd taalbrein. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat het lastig kan zijn om geautomatiseerd taalgedrag te onderdrukken (e.g., Roelofs, 2014; Piai et al., 2016).
Afasie verstoort het spreken in zinnen, maar het automatisme om een complete zin te starten, lijkt te blijven bestaan. Intensief oefenen met de nieuwe manier van spreken is daarom noodzakelijk om de telegramstijlspraak dusdanig te automatiseren dat de neiging om de oude – maar nu door de afasie verstoorde – manier te spreken voldoende te onderdrukken. Alleen dan kan de telegramstijlspraak echt toegepast worden in het dagelijks leven.
Met SimpTell kan het spreken in ellipsen intensief geoefend worden, bij voorkeur onder begeleiding van een logopedist.
Van academische ontwikkeling naar klinische toepassing
SimpTell is ontwikkeld en wetenschappelijk onderzocht in de academische setting van de Radboud Universiteit en recent opnieuw geprogrammeerd en doorontwikkeld met financiële steun van Stichting IT Projecten (Stitpro), het Radboud Fonds en crowdfunding
In samenwerking met Logoclicks B.V., de makers van Afasietherapie.nl, is SimpTell gevaloriseerd naar een vermarktbare toepassing, zodat SimpTell klinisch beschikbaar komt en blijft voor mensen met afasie en hun therapeuten, bij voorkeur in de vorm van blended care.
