SimpTell: web-therapie voor chronische afasie
SimpTell (Semi-onafhankelijke Interactieve Multimodale Productie Training van ELLipsen) is een evidence-based en webgebaseerde therapiemethode voor mensen met chronische afasie. Afasie is een taalstoornis ten gevolge van hersenletsel. Bij één vorm van afasie, Broca-afasie, zijn er vooral problemen met het spreken in zinnen. Voor mensen met deze vorm van afasie is spreken in zinnen inspannend en tijdrovend. Bovendien lukt het hen meestal niet om foutloos te spreken.
SimpTell: Verbetering alledaagse communicatie door compensatie
Met SimpTell kunnen mensen met blijvende Broca-afasie intensief oefenen om hun uitingen te vereenvoudigen tot een soort telegramstijl, bestaand uit ellipsen (bv. Beroerte gehad. Nu in telegramstijl vertellen. Lekker snel. Toch duidelijk). De zinsproductieproblemen worden hiermee vermeden, oftewel gecompenseerd.
In eerder wetenschappelijk onderzoek is gevonden dat de telegramstijlspraak leidt tot een verbetering van de alledaagse communicatie. Door de telegramstijlspraak lukt het beter om snel een begrijpelijke boodschap over te brengen.
SimpTell is een webapplicatie voor personen met afasie (PMA) die chronische zinsproductieproblemen ervaren. Voor mensen met Broca- afasie is spreken in zinnen inspannend en tijdrovend. Bovendien lukt het hen meestal niet om foutloos te spreken. Grammaticale fouten, bijvoorbeeld in het vervoegen van de werkwoordsvormen en de keuze van voorzetsels en lidwoorden, treden frequent op.
Deze zinsproductieproblemen ontstaan niet doordat de grammaticale kennis verloren is gegaan. Het hersenletsel leidde bij deze mensen met afasie tot een ‘vertraging’ in het taalbrein, waardoor ze deze grammaticale kennis niet meer goed kunnen benutten om zinnen te maken, vooral als het gesprek snel gaat, als er veel omgevingsprikkels zijn (bv. geroezemoes) of als praten met een andere activiteit gecombineerd wordt (bv. praten en lopen tegelijkertijd) (e.g., Kolk, 2006).
Het spreken in telegramstijl vormt een optimale aanpassing aan chronische Broca-afasie (e.g., Kolk, 2006; Kolk & van Grunsven, 1985). Echter, uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat het lastig kan zijn om geautomatiseerd taalgedrag te onderdrukken (e.g., Roelofs, 2014; Piai et al., 2016). Hoewel het spreken in zinnen bij chronische Broca-afasie verstoord is, lijkt de neiging om een complete zin te starten te blijven bestaan. Anders gezegd, de automatische zinsproductiepiloot doet het niet meer goed, maar staat nog steeds aan.
Executieve controle, een belangrijke denkfunctie die betrokken is bij het onderdrukken van ongewenst gedrag, is nodig om van de automatische piloot over te stappen op handmatige bediening, dus om het (onherstelbaar verstoorde) spreken in volledige zinnen te onderdrukken en in plaats daarvan alleen in ellipsen te spreken.
Middels intensieve therapie kan het lukken het verstoorde spreken in zinnen te onderdrukken en het spreken in ellipsen te automatiseren. SimpTell is bedoeld om het spreken in ellipsen intensief te oefenen, bij voorkeur onder begeleiding van een logopedist.
Van academische ontwikkeling naar klinische toepassing
SimpTell is – met in achtneming van het gebruikersperspectief – ontwikkeld en wetenschappelijk onderzocht in de academische setting, binnen de Radboud Universiteit (o.a. Language in Interaction consortium).
In samenwerking met Logoclicks B.V., de makers van Afasietherapie.nl, is SimpTell gevaloriseerd naar een vermarktbare toepassing, zodat SimpTell klinisch beschikbaar komt en blijft voor mensen met afasie en hun therapeuten, bij voorkeur in de vorm van blended care.
